Kovid-19 Takibine Mahremiyet Engeli

Hatice Tuba Tosun / Ankara

Tüm dünyayı saran KOVİD-19 salgını, hayatlarımıza pandemi döneminin girmesine yol açtı. Hızlı bir şekilde etkilenen ülkeler öncelikle salgını kontrol altına almaya çalıştılar. Çoğu ülkede sokağa çıkma yasağı ilan edildi. İngiltere gibi az sayıdaki ülkelerde ise vatandaşların hastalığa bağışıklık kazanması amacıyla önlem almaktan kaçınıldı. Şimdilerde çoğu ülke salgını kontrol altına almayı başardı.

Önlemlerin hafifletilmesiyle salgının yayılımında artışlar görülmesi kaçınılmaz görünüyor. Bu durum ülkelerin farklı uygulamalara yönelmesine neden oldu. Çin, Hindistan, Fransa gibi ülkeler teknoloji tabanlı farklı tedbirleri uygulamaya başladı. Nitekim “Hayat Eve Sığar” uygulaması da ülkemizde salgının kontrolü amacıyla uygulanmaya başlandı. Böylelikle bulunduğumuz bölgenin düşük ya da yüksek riskli olup olmadığını öğrenebiliyoruz. Aslında uygulamalar salgının yayılımını kontrol bakımından değerliler. Fakat Kişisel Verileri Koruma Kanunu’nda (KVKK) sağlık verilerimiz özel nitelikteki kişisel veriler olarak belirtilmiştir. Bu süreçte verilerimizin açık rızaya bağlı olarak alınması ve işlenmesi gerekmektedir. Hatta salgın süreci sonlandığında bu veriler yok edilmeli ve başka amaçlarla kullanıma her şekilde engel olunmalıdır.

Fransa, Çin, Hindistan gibi ülkeler tarafından sağlık kontrolü adı altında ortaya koyulan uygulamalar birçok mahremiyet ihlallerine neden oldu. Fransa pandemi sürecinde sağlık güvenlik kurallarını kontrol eden dronelar kullanmaya başladı. Hindistan vatandaşlarını koronavirüs uygulamasını

indirmeye zorladı.

Çin ise yüz tanıma sistemlerinin kullanıldığı kameralar ve salgın uygulaması kullanarak insanları sınıflara ayırdı. Bu sınıflandırmaya göre en düşük risklilerden en yüksek risklilere kadar bir renk skalası kullanıldı. Böylelikle tüm vatandaşlar KOVİD-19 anlamında risk oluşturmalarına karşılık bir renge sahip oldular.

Fransız Danıştay Mahkemesi yakın zamanda bir karar verdi. Buna göre Paris’te sağlık güvenliği kurallarına uyumu denetlemek amacıyla kullanılan droneların kullanımının durdurulması şeklinde bir karar alındı. Mahkeme gerekçesinde; drone ile kamusal alanda kişisel verilerin toplanmasının hukuki dayanağı olmayan bir uygulama olduğuna kanaat getirdi.*

Hindistan 11 Nisan 2020 tarihinde “Sağlığa Bir Köprü” anlamına gelen AAROGYA SETU isimli KOVİD-19 ile mücadele amaçlı oluşturulan uygulamayı başlattı.

Hükümet, AAROGYA SETU’yu ilk duyurduğunda uygulamanın kullanımını gönüllülük esasına bağladı. En az 1 milyon indirme oldu. Fakat yeterli çoğunluğu sağlayamayan ülke, uygulamayı zorunlu hale getirdi. Hatta bir adım daha öteye giderek uygulamayı yüklemeyenlerin işini kaybetmesinin, para cezasına çarptırılmasının veya tutuklanmasının yolu açıldı. Böylelikle AAROGYA SETU kurulduktan sonra iki hafta içinde 50 milyon indirmeye ulaşabilmeyi başaran en hızlı uygulama oldu. ** Şimdiyse 100 milyondan fazla indirme söz konusu.

Küresel anlamda salgınla mücadeleye devam ediliyor. Ancak özel nitelikli sağlık verilerinin tutulması, işlenmesi ileride daha büyük hak ihlallerine zemin oluşturabilir. Bu anlamda verilerin şeffaf bir şekilde kullanılması gerekmektedir. Mahremiyet korunmalıdır. Nitekim bu tarz uygulamaların gönüllülükle yapılması gerekir. Kimse uygulamayı kullanmaya zorlanmamalıdır. Bireylerin aydınlatılması gerekmektedir. Her durumda gerek kişisel sağlık verilerinin gerek konum bilgisinin toplanması için ayrı ayrı izin alınması gerekmektedir. Tanı izlemesi için verilen rıza konum izlemesini kapsamamalıdır.

En önemlisi, bu sürecin aşılmasıyla birlikte sağlık verilerinin saklanma süresinin amacın gerektirdiğinden fazla olmaması ilkesi gözetilerek, sağlık verileri silinmeli veya yok edilmelidir. Sağlık verilerinin ticarileştirilmemesi, başka amaçlarla kullanımının engellenmesi gerekir. Kamu güvenliği, kamu sağlığı gibi kavramlar geniş yorumlanarak mahremiyet hakkı gibi Anayasa ile korunan temel hak ve özgürlükler ihlal edilmemelidir.

* Le Conseil d’Etat suspend l’utilisation des drones pour contrôler le déconfinement à Paris https://www.francetvinfo.fr/sante/maladie/coronavirus/le-conseil-detat-suspend-lutilisation-des-drones-pour-controler-le-deconfinement-a-paris_3969795.html E.t: 23.05.2020

**India Is Forcing People To Use Its KOVİD App, Unlike Any Other Democracy Https://T.Co/KY6j6QbHbm?Amp=1 E.T:23.05.2020